Электроника — Уикипедия
Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Электроника – ғылым мен техниканың вакуумда, газда, сұйықта, қатты дене мен плазмада, сондай-ақ олардың бір-бірімен жанасу шекарасында байқалатын электрондық және иондық құбылыстарды зерттеуге және оларды қолдануға арналған саласы. Оның физ. Э. және тех. Э. деп аталатын басты екі саласы бар. Физикалық Э. электрондық және иондық құбылыстарды, электрондық және иондық приборларды, құрылғылар мен қондырғыларды құрастыру принципін, электрондық және иондық приборлардың көмегімен электр энергиясын қабылдау, түрлендіру және беру принциптерін, электрондар мен иондар ағынының затқа әсер ету механизмін теор. және тәжірибелік жолмен зерттейді. Техникалық (қолданылмалы) Э. электрондық және иондық приборларды, құрылғылар мен қондырғыларды ғылымда, өнеркәсіпте, байланыста, а. ш-нда, құрылыста, көлікте, т.б. салаларда пайдаланудың теориясы мен практикасын қамтиды. Э. пайда болмастан бұрын электр доғасы (1802), газдағы солғын разряд (1850), катод сәулелері (1859), т.б. ашылып, қыздыру шамы (1873) құрастырылды. Ғылым мен техниканың дербес саласы ретінде Э. тек 19 ғ-дың соңы мен 20 ғ-дың басында қалыптасты. Бұл кезеңде термоэлектрондық эмиссия (1883), фотоэлектрондық эмиссия (1889) құбылыстары ашылды, электронды сәулелік түтік (1897), вакуумдық диод (1904), вакуумдық триод (1907), кристалдық детектор (1900 – 05) жасалды. Радионың ойлап табылуы (1895) Э-ның одан әрі дамуына шешуші ықпал етті. Э-ны адамның іс-әрекетінің әр алуан саласында пайдалану нәтижесінде ой еңбегі мен дене еңбегінің өнімділігін күрт арттыруға, өндірістің экон. көрсеткіштерін жақсартуға, басқа тәсілдермен орындалмайтын кейбір мәселелерді шешуге мүмкіндік берді. Тех. Э. радиоэлектроника, өнеркәсіптік Э., көліктік Э., мед. Э., геол. Э., ядр. Э., және т.б. жеке салаларға бөлінеді. Ал тех. Э-ның құрылғылары мен жүйелері ақпараттық Э. (атқарушы тетікті технол. процесс пен биол. нысанды басқару, өлшеу, қадағалау мақсатында қажетті ақпаратты қабылдау, жинақтау, өңдеу, сақтау, беру мәселелеріне арналды), энергет. Э. (электр энергиясын өндіру, түрлендіру және беруге арналады) және технол. Э. (материалдарды не бұйымдарды мех., термиялық, т.б. өңдеу мақсатында затқа эл.-магн. өрістің не бөлшектер ағынының тікелей әсер етуіне арналады) болып 3 класқа ажыратылады.
ЭЛЕКТРОТЕХНИКА ЖӘНЕ ЭЛЕКТРОНИКА
Коммерциялық емес акционерлік қоғам
АЛМАТЫ ЭНЕРГЕТИКА ЖӘНЕ БАЙЛАНЫС УНИВЕРСИТЕТІ
Электротехниканың теориялық негіздері кафедрасы
ЭЛЕКТРОТЕХНИКА ЖӘНЕ ЭЛЕКТРОНИКА
Есептеу
– сызба жұмыстарға әдістемелік нұсқаулар
және тапсырмалар
(5В071700- Жылу энергетика мамандықтарының студенттеріне арналған)
Алматы 2013
Құрастырушылар: Амиров Ж.Х, Баймағанов А.С. есептеу-сызба жұмыстарға әдістемелік нұсқау (5В071700 – Жылу энергетика мамандықтарының студенттері үшін) Алматы: АЭжБУ, 2013. – 12 бет.
Әдістемелік зерттеменің ішінде әдістемелік нұсқаулар және негізгі электротехника және электроника курсы бойынша төрт есептеу-сызбалы тапсырмалар бар. Есептеу-сызбалық жұмыстарды орындау студенттерге тұрақты және үшфазалы синусоидалы токтардың сызықты электр тізбектердің есептеу әдістерімен игеруді көмектеседі, реактивтік қуатты қарымталау мәселесімен және синхронды машиналардың сипаттамаларын есептеумен таныстырады. Электроника пәнінен транзисторлық кернеу күшейткіштің құрылысымен және оны есептеуді көрсетеді.
Есептеу-сызбалы тапсырмалар 5В071700 – Жылу энергетика мамандықтарының студенттеріне арналған.
Без. – 4, кесте – 7, әдебиет көрсеткіші – 5 атау.
Пікір беруші: тех. ғылым. д-ры, профессор П.И. Сагитов
«Алматы энергетика және байланыс университеті» коммерциялық емес акционерлік қоғамының 2013 жылғы баспа жоспары бойынша басылады.
Ó «Алматы энергетика және байланыс университетінің» КЕАҚ, 2013 ж.
Кіріспе
Жұмыстың ішінде 5В071700 – Жылу энергетика мамандықтарының студенттері үшін «Электротехника және электроника» пәні бойынша әдістемелік нұсқаулар және есептеу-сызбалық тапсырмалар кіреді.
Бұл пәнді оқып білу үшін оқу жоспар бойынша 180 сағат бөлінеді, оның ішінде 132 сағат – дербестік жұмысқа және 48 сағат – дәрісхана сабаққа. Дәрісхана сабаққа 24 сағат – дәріс курсы, 12 сағат – зертханалық және 12 сағат машықтану сабақтар. Студентттер электротехниканың және электрониканың курстарының негізгі бөлімдері бойынша төрт есептеу-сызбалық жұмыстарды орындау керек. Электротехника және электроника пәнін оқып білу мақсаты электр тізбектерді және электронды құрылғыларды есептеудің негізгі әдістерді қолданудың қалыптастыруы, электр тізбектерде трансформаторларда, электр машиналарда және электронды құрылғыларда физикалық үрдістер туралы білімді білу.
Мұнда келесі тақырыптар бойынша есептеу-сызбалы тапсырмалар келтірілген:
— сызықты тұрақты токтық электр тізбегін есептеу;
— үшфазалы электр тізбектерді есептеу;
— электр машиналардың сипаттамаларын есептеу;
— транзисторлық кернеу күшейткішті есептеу.
Әдістемелік нұсқаулар
Жалпы жағдайлар.
Есептеу-сызбалы жұмыстар келесі тарауда келтірілген. Әрбір тапсырманың бірнеше сұлбалардың және нәтиже мәліметтерінің нұсқалары бар. Нұсқаның нөмірін студент оқуға түскен жылымен таңдайды (тақ немесе жұп), сәйкесті кестеден сынақ кітапшасының ақырғы және ақырғы алдындағы номердің цифрасы бойынша есептеу-сызбалы жұмыстарды А4 форматты парақтарға безендіру керек. Сызбаларды тұрғызғанда және кейбір есептеулерді MathCAD бағдарламаларында орындауы ыңғайлы. Барлық сызбалы тұрғызулар таңдалған масштабты сақтаумен орындалу керек. Қаріп белгілер және физикалық шамалардың өлшемдері және сұлбаның элементтерінің сызба бейнелері сәйкесті МЕМСТ – тың талаптарына жауап беру керек.
Титулдың бетінде университеттің атауы, жұмысты орындаған студент тобының шифры және сынақ кітапшасының нөмірі, жұмысты қабылдаған оқытушының аты-жөні көрсетіледі. Есептеу-сызбалы жұмыстар тапсырмадан басталады. Тапсырма толық жазылады, нұсқаға қарай нәтиже мәліметтерді және керекті суреттерді көрсету керек. Есепті түсініктермен анықтау керек. Барлық теңдеулер, олардың түрлендірулері және есептік кейіптемелері жалпы түрде жазылуы керек, ал сандық шамалар тек соңғы кезде қойылады. Бұл жағдай керекті түрлендірулерді орындалуын жеңіл бақылауын және есептік кейіптемелердің дұрыстығын көрсетеді. Сандардың өлшемдері СИ жүйеге сәйкес болу керек.(
Есептеу-сызбалы тапсырмаларға әдістемелік нұсқаулар
№1 есептеу-сызбалы тапсырманы орындау үшін Кирхгофтың заңдарын және беттесу ұстанымды қайталау керек [Л1], [Л2].
№2 есептеу-сызбалы тапсырманы орындау үшін үшфазалы электр тізбектерді қайталау керек, ерекшелік симметриялы ережені және фазалардың «жұлдызша» және «үшбұрыш» болып қосылған сұлбаларды. Кешенді сандармен жұмыс істеуді білу қажет [Л1], [Л2].
№3 есептеу-сызбалы тапсырманы орындау үшін синхронды машиналар теорияның тармақтарын қайталау керек. Синхронды қозғалтқыштың білігіндегі жүктемеден ротордың айналу жиілігінің тәуелсіздігіне және реактивтік қуатты өндіру, тұтыну және баптап реттеуге мүмкіншілігіне көңіл аударындар [Л1], [Л2].
№4 есептеу-сызбалы тапсырманы орындау үшін транзисторлық күшейту каскадтар тарауын қайталау керек [Л4].
Есептеу кейіптемелер, қосу сұлбалар және есептеудің үлгілері келтірілген [Л5].
Есептеу – сызбалы тапсырмалар.
Есептеу–сызбалық жұмыс №1. Тұрақты ток сызықты электр тізбектерін есептеу
Жұмыстың мақсаты: тұрақты ток тізбектерді есептеудің негізгі әдістерін тексеру.
Тапсырма. 1 – суретте келтірілген сұлба үшін 1.2 кестенің мәліметтері бойынша сұлбаның тармақтарындағы токтарды есептеу керек және қуаттар балансын (тепе-теңдігін) тексеру керек.
Сұлбаның нұсқасын 1.1 кестеден таңдайды.
1.1 кесте – Сұлбаның нұсқасы
|
Оқуға түсу жылы |
Сынақ кітапшасының соңғы саны |
|||||||||
|
Жұп |
9 |
8 |
7 |
6 |
5 |
4 |
3 |
2 |
1 |
0 |
|
Тақ |
3 |
2 |
1 |
0 |
|
8 |
7 |
6 |
5 |
4 |
|
Сұлбаның № |
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
7 |
8 |
9 |
10 |
|
rвн1 = rвн2, Ом |
50000 |
10 |
40000 |
5 |
30000 |
7 |
20000 |
9 |
10000 |
8 |
1.2 кесте – Сұлбаның параметрлерінің нұсқасы
|
Оқуға түсу жылы |
Сынақ кітапшасының соңғы санының алдыңғысы |
|||||||||
|
Жұп |
9 |
8 |
7 |
6 |
5 |
4 |
3 |
2 |
1 |
0 |
|
Тақ |
3 |
2 |
1 |
0 |
9 |
8 |
7 |
6 |
5 |
4 |
|
R1, Ом |
100 |
400 |
550 |
850 |
600 |
150 |
900 |
450 |
750 |
800 |
|
R2, Ом |
150 |
250 |
900 |
1000 |
750 |
500 |
700 |
300 |
800 |
1000 |
|
R3, Ом |
50 |
300 |
600 |
900 |
800 |
300 |
950 |
500 |
850 |
550 |
|
R4, Ом |
175 |
500 |
750 |
800 |
650 |
450 |
1000 |
350 |
900 |
700 |
|
R5, Ом |
200 |
375 |
700 |
750 |
900 |
200 |
850 |
400 |
1000 |
900 |
|
R6, Ом |
75 |
450 |
850 |
600 |
500 |
250 |
1100 |
250 |
950 |
600 |
|
R7, Ом |
250 |
475 |
500 |
650 |
700 |
100 |
800 |
550 |
600 |
750 |
|
R8, Ом |
275 |
350 |
800 |
700 |
950 |
350 |
750 |
375 |
650 |
500 |
|
E1, В |
150 |
100 |
75 |
120 |
100 |
150 |
100 |
80 |
60 |
90 |
|
E2, В |
50 |
100 |
200 |
80 |
120 |
100 |
80 |
100 |
80 |
120 |
|
J1, А |
15 |
30 |
10 |
25 |
20 |
15 |
10 |
20 |
25 |
30 |
|
J2, А |
40 |
20 |
25 |
20 |
10 |
20 |
15 |
30 |
25 |
40 |
Есептеу үшін беттесу ұстанымды қолдану керек. Есептеудің нәтижелерін кесте түрде көрсету керек.
1 сұлба 2 сұлба
3 сұлба 4 сұлба
5 сұлба 6 сұлба
7 сұлба 8 сұлба
9 сұлба 10 сұлба
1 сурет – 1 тапсырмаға сұлбалардың нұсқаулары
Есептеу-сызбалық жұмыс №2. Үшфазалы электр тізбектерді есептеу
Жұмыстың мақсаты: «жұлдызша» және «үшбұрыш» сұлба бойынша қосылған жүйелерді негізгі әдістермен есептеуді үйрену.
Тапсырма. Сызықты кернеу Uс=380В, жиілігі f=50Гц тек үшфазалы көзге симметриялы жүктеме қосылып тұр. Сұлбалардың нұсқаулары 2 суретте келтірілген. Мұнда Ζж және Ζжүк желінің және жүктеменің фазаларындағы кешенді кедергілері.
2 суретте келтірілген бір сұлба үшін 2.1 және 2.2 кестелердің мәліметтері бойынша келесіні есептеу керек:
— сызықты сымдардағы және қабылдағыштардың фазаларындағы токтарды есептеу керек:
— активтік, реактивтік және толық қуаттарды белгілеу керек;
— векторлық диаграмманы салу керек.
2.1 кесте – Сұлбаның нұсқаулары
|
Оқуға түсу жылы |
Сынақ кітапшасының соңғы саны |
|||||||||
|
Жұп |
9 |
8 |
7 |
6 |
5 |
4 |
3 |
2 |
1 |
0 |
|
Тақ |
3 |
2 |
1 |
0 |
9 |
8 |
7 |
6 |
5 |
4 |
|
Сұлбаның № |
1 |
2 |
1 |
2 |
1 |
2 |
1 |
2 |
1 |
2 |
2.2 кесте – Жүктеменің және желінің параметрлерінің нұсқаулары
|
Оқуға түсу жылы |
Сынақ кітапшасының соңғы санының алдыңғысы |
|||||||||
|
Жұп |
9 |
8 |
7 |
6 |
5 |
4 |
3 |
2 |
1 |
0 |
|
Тақ |
3 |
2 |
1 |
0 |
9 |
8 |
7 |
6 |
5 |
4 |
|
Eф, В |
100 |
120 |
220 |
150 |
100 |
120 |
220 |
150 |
100 |
120 |
|
Ζж, Ом |
10+j6 |
3+j4 |
4+j3 |
5+j8 |
6+j10 |
4+j3 |
3+j4 |
5+j8 |
6+j10 |
4+j3 |
|
Ζ1, Ом |
80-j100 |
40-j50 |
50-j40 |
80-j60 |
60-j40 |
40-j50 |
50-j80 |
100-j60 |
100-j60 |
30-j40 |
|
Ζ2, Ом |
60-j40 |
40-j60 |
80-j60 |
40-j50 |
60-j80 |
40-j60 |
50-j40 |
80-j50 |
60-j100 |
40-j30 |
1 сұлба
2 сұлба
2 сурет – 2 тапсырмаға сұлбалардың нұсқалары
Есептеу-сызбалық жұмыс №3. Электр машинаның сипаттамаларын есептеу
Жұмыстың мақсаты: синхронды қозғалтқыштың жіберу және максималды иін күштерін және U сияқты сипаттамалардың көмегімен қуат коэффициентті, толық, активтік қуатты есептеуді үйрену.
Тапсырма. Синхронды электр қозғалтқыштың түрлері және номиналды 3.1 кестеде келтірілген: жиілігі f=50Гц номиналды кернеу Uном, қозғалтқыштың білігіндегі қуат P2ном, пайдалы әрекет коэффициент ηном, қуат коэффициенті cosjном, жіберу токтың еселігі mi=Iжіб/Iном, жіберу иін күштік еселігі mжіб = Mжіб/Mном, максималды иін күштің mкр=Mmax/Mном. Жүктеме коэффициенттердің βжүк = P2/P2ном және қоздыру токтардың коэффициенттерінің βкөз=Iқоз./Iқоз.ном нұсқаулары 3.2 кестеде келтірілген.
Синхронды қозғалтқыштың U сияқты сипаттамалары салыстырмалы бірліктерде 3 суретте келтірілген.
Өзінің нұсқасы үшін есептеу керек:
— роторды номиналды бұрыштық айналу жиілігі Ω;
— Mmax максималды және Mжіб жіберу иін күштерін;
— Iжіб жіберу токты.
U – сияқты сипаттамаларының көмегімен тапсырылған βжүк және βқоз коэфициенттердің мәндері үшін қуат коэффицент cosj және сәйкесті S толық, Q реактивтік қуаттарды белгілеу керек.
3.1 кесте – Түрі және номиналды параметрлерінің нұсқасы
|
Оқуға түсу жылы |
Сынақ кітапшасының соңғы саны |
|||||||||
|
Жұп |
9 |
8 |
7 |
6 |
5 |
4 |
3 |
2 |
1 |
0 |
|
Тақ |
3 |
2 |
1 |
0 |
9 |
8 |
7 |
6 |
5 |
4 |
|
Электр қозғалтқыштың түрі |
СДН-14-59-8 |
СДН-15-49-8 |
СДН-16-54-8 |
СДН-16-86-8 |
СДН-17-76-8 |
СДН-14-59-6 |
СДН-15-49-6 |
СДН-15-76-6 |
СДН-16-69-6 |
СДН-16-84-6 |
|
Uном, кВ |
6 |
6 |
6 |
6 |
6 |
6 |
6 |
6 |
6 |
6 |
|
P2ном, кВт |
1000 |
1600 |
2500 |
4000 |
6300 |
1250 |
2000 |
3200 |
4000 |
5000 |
|
ηном, % |
95,4 |
95,6 |
95,8 |
96,7 |
96,9 |
95,8 |
95,9 |
96,6 |
96,5 |
96,8 |
|
cosjн |
0,9 |
0,9 |
0,9 |
0,9 |
0,9 |
0,9 |
0,9 |
0,9 |
0,9 |
0,9 |
|
mi = Iжіб/Iном |
5,6 |
5,0 |
5,3 |
6,5 |
6,7 |
6,3 |
5,5 |
6,1 |
6,0 |
6,8 |
|
Mжіб = Mжіб/Mном |
0,95 |
1,1 |
1,3 |
1,3 |
0,8 |
1,3 |
1,0 |
1,1 |
0,9 |
1,0 |
|
mкр = Mmax/Mном |
2 |
2 |
2 |
2 |
2 |
2 |
2 |
2 |
2 |
2 |
Ескерту: қозғалтқыштың түрін белгілейтін ақырғы саны бойынша полюстер санын белгілейді.
3.2 кесте – Қозғалтқыштың жүктеме коэффициенттерінің нұсқасы
|
Оқуға түсу жылы |
Сынақ кітапшасының соңғы саны |
|||||||||
|
Жұп |
9 |
8 |
7 |
6 |
5 |
4 |
3 |
2 |
1 |
0 |
|
Тақ |
3 |
2 |
1 |
0 |
9 |
8 |
7 |
6 |
5 |
4 |
|
βжүк = P2/P2ном |
0,9 |
0,8 |
0,7 |
0,6 |
0,5 |
0,9 |
0,8 |
0,7 |
0,6 |
0,5 |
|
βқоз = Iқоз/Iқоз. ном |
1,2 |
1,3 |
1,4 |
1,5 |
1,6 |
1,7 |
1,8 |
1,9 |
2,0 |
2,1 |
3 сурет – Синхронды қозғалтқыштың U – сияқты сипаттамалары салыстырмалы бірліктерде
Есептеу — сызбалы жұмыс №4. Транзисторлық кернеу күшейткішті есептеу
Жұмыстың мақсаты: транзисторлық күшейткіштерді сызбалы -аналитикалық әдіспен есептеуді үйрену.
Тапсырма. 4-суретте келтірілген транзисторлық кернеу күшейткіштің сұлбасы үшін 4.1 кестедегі мәліметтері бойынша келесіні белгілеу керек:
- транзистордың түрін;
- транзистордың жұмыс ережесін;
- коллекторлық Rк және эмиттердің тізбегіндегі RЭкедергілерді;
— Сб бөлгіш конденсатордың сыйымдылығы;
— Сэ эмиттердің тізбегіндегі конденсатордың сыйымдылығын;
— кернеу бойынша KUmax бойынша KI және қуат бойынша күшейту коэффициенттерін.
4 сурет – Кернеу күшейткіштің сұлбасы
4.1 кесте – Параметрлерінің нұсқасы
|
Оқуға түсу жылы |
Сынақ кітапшасының соңғы саны |
|||||||||
|
Жұп |
9 |
8 |
7 |
6 |
5 |
4 |
3 |
2 |
1 |
0 |
|
Тақ |
3 |
2 |
1 |
0 |
9 |
8 |
7 |
6 |
5 |
4 |
|
Uшығ, В |
5 |
4 |
6 |
5 |
6 |
4 |
4 |
6 |
5 |
6 |
|
Rжүк, Ом |
600 |
500 |
800 |
600 |
700 |
550 |
500 |
800 |
650 |
750 |
|
jm, Гц |
100 |
100 |
100 |
100 |
100 |
100 |
100 |
100 |
100 |
100 |
|
Кбұр |
1,3 |
1,2 |
1,4 |
1,3 |
1,4 |
1,2 |
1,3 |
1,4 |
1,2 |
1,4 |
|
Eк, В |
13 |
12 |
14 |
13 |
14 |
12 |
12 |
14 |
13 |
14 |
Әдебиеттер тізімі
1. Электротехника и электроника: Учебник для вузов. /Под ред. Б. И. Петленко. – М.: Академия, 2003. – 230 с.
2. Рекус Г. Г., Белоусов А. И. Сборник задач по электротехнике и основам электроники: Учеб. пособие для неэлектротехн. спец. вузов. – М.: Высш. шк., 1991. – 416 с.: ил.
3. Электротехника и электроника: Учебник для вузов. В 3-х кн. Кн.3. Электрические измерения и основы электроники. /Под ред. проф. В. Г. Герасимова. – М.: Энергоатомиздат, 1998. – 432 с.
4. Амиров Ж.Х. Электротехника и электроника: Оқу құралы. Алматы, 2003.- 81 бет.
5. Амиров Ж.Х. Электроника негіздері: Оқу құралы. -Алматы, 2010. – 59 бет.
Мазмұны
Кіріспе 3
Әдістемелік нұсқаулар 3
Жалпы жағдайлар 3
Есептеу-сызбалы тапсырмаларға әдістемелік нұсқаулар 4
1 тапсырма.Тұрақты ток сызықты электр тізбектерін есептеу 5
2 тапсырма.. Үшфазалы электр тізбектерді есептеу 7
3 тапсырма.. Электр машинаның сипаттамаларын есептеу 9
4 тапсырма.. Транзисторлық кернеу күшейткішті есептеу 10
Әдебиеттер тізімі 12
2013ж. жиын. жосп., реті 37
Тест «Жалпы электротехника және электроника негіздері» бөліміне
ОҢТҮСТІК ҚАЗАҚСТАН ОБЛЫСЫНЫҢ БІЛІМ БАСҚАРМАСЫ
Шымкент көлік, коммуникация және жаңа технологиялар колледжі
Жалпыкәсіптік пәндік циклдік комиссиясы
1107000 – «Көтеру – транспорттық, құрылыстық, жол машиналарды және жабдықтарды пайдалану, техникалық күту және жөндеу» мамандығына
1202000 «Тасымалдауды ұйымдыстыру және көліктегі қозғалысты басқару»
1203000 «Темір жол көлігімен қозғалысты басқару және тасымалдауды басқару»
1410000 «Автомобиль жолдары мен аэродромдарды салу»
1201000 «Автокөлікті жөндеу, пайдалану және қызмет көрсету»
«Жалпы электротехника және электроника негіздері»
пәні бойынша
тест жұмыстарының әдістемелік нұсқауы
Жалпыкәсіптік пәндік
циклдік комиссия мәжілісінде «Бекітемін»
талқыланып, қаралған. Директордың оқу-ісі
Цк төрайымы жөніндегі орынбасары
_____________Кушерова Т.М. __________Елекеев Т.М.
(қолы) (аты-жөні) (қолы) (аты-жөні)
№__ хаттама «___» ______201__ж. «___» ________ 201__ж.
Шымкент
Әдістемелік нұсқау
«Жалпы электротехника және электроника негіздері» пәні бойынша тесттік жұмысты орындау әдістемелік нұсқауы, «Тұрақты ток электр тізбегі» тарауын оқушының білімін тереңдету және нығайту мақсатында дайындалған
Тесттік жұмыс 60 сұрақтан тұрады; жауаптары 4 вариант берілген.
«Тұрақты ток электр тізбегі» тарауына қатысты тақырыптар қарастырылған.
Электр тізбегі;
Электр тогы;
ЭҚК және кернеулік;
Электр кедергісі және өткізгіштік;
Кедергілерді жалғау әдістері;
Электр қуаты және жұмыс;
Сымдарды қысқаша тұйықталудан қорғау. Электр желілеріндегі сымдардағы кернеудің түсуі.
Күрделі электр тізбектрін есептеу;
Тізбек бәлігі үшін және толық тізбек үшін Ом заңы;
Кирхгоф заңдары;
1-нұсқа
1. Кулон заңының өрнегі
А) 
Б) 
В) 
Г) 
2. Әр түрлі зарядқа ие денелер не істейді?
А) тебіледі
Б) аттасады
В) қосылады
Г) тартылады
3. Электр өрісінің кернеулігі.
А) 
Б) 
В) 
Г) 
4. Күш сызықтары дегеніміз не?
А) электр өрісіне енгізілген сыналатын зарядтың қозғалған траекториясын айтады.
Б) электр өрісіне енгізілген траекториясын айтады.
В) зарядтың қозғалған траекториясын айтады.
Г) сыналатын зарядтың қозғалған траекториясын айтады.
5. Кернеулік векторының ағыны.
А) N =Ем·S Б) S = N· E В) N = E · S Г) E= N/S
6. Зарядтың беттік тығыздығы
А) σ = S/Q б) S= σ · Q В) σ =Q/S Г) Q= σ ·S
7. Электр өрісінің мәлім нүктесіне енгізілген зарядталған бөлшектің потенциялдық энаргиясының зарядтың шамасына қатынасы осы нүктедегі өрістің несі?
А) потенциал деп атайды
Б) өрістің электрлік потенциалы деп атайды.
В) нүктесі деп атайды.
Г) потенцалы нүкте деп атайды.
8. Диэлектрик қабатымен бөлінген, екі қарама-қарсы зарядталған өткізгіштен тұратын, зарядтарды жинақтауға арналған құрылғыны ата.
А) фарад
Б) конденсатор
В) электрлік диполь
Г) электр өрісі
9. Балама сыйымдылықтың формуласы
А)
.. Б) Cб = G1 · n В) 
Г) 
10. Бірлік уақыт ішінде өндірілген энергия шамасы.
А) қуат
Б) кедергі
В) ток күші
Г) резистор
11. Қуаттың формуласы.
А) 
Б) Ak =A1 + A0
B) Ak = E·I·t
Г) 
12. Егер бірнеше резистор бірінен кейін бірі тармақталусыз жалғанса және олар арқылы бірдей ток өтсе қандай тізбек болады.
А) параллель жалғау
Б) тізбектеп жалғау
В) біркелкі жалғау
Г) резисторлар арқылы жалғау
13. Түйіндегі токтардың алгебралық қосындысы нешеге тең.
А) 1
Б) 0
В) 3
Г) 5
14. Қысқа тұйықталу тогының өрнегі.
А) 
Б) 
В) U2 =
Г) I=U
U2
15. Тұйықталған контурдағы электр қозғаушы күштердің алгебралық қосындысы барлық кедергілердің кернеулердің түсулерінің алгебралық қосындысына тең болатын қандай заң.
А) Кулон
В) Кирхгофтың бірінші заңы
В) Ом заңы
Г) Кирхгофтың екінші заңы
16. Біреуі кірістік екіншісі шығыстық болып табылатын екі параллель қыспақтардан тұратын электр тізбегінің бөлігін ата.
А) төртұштық
Б) үшұштық
В) бесұштық
Г) екіұштық
17. Тізбек бөлігі үшін Ом зының формуласы.
А) 
Б) 
В) I=U5 IR
Г) I =UR
18. Магнит өрісінің қозғалыстағы зарядталған бөлшектерімен өзара әсер күштері қалай аталады.
А) магнит күші
Б) магнит өрісіндегі күштер
В) электромагниттік күштер
Г) электр күші
19. Үлкен магниттік өтімділікке ие (?»1) материалдарды не деп атайды?
А) ферромагниттік
Б) ферромагнетиктер
В) магниттік
Г) феромагниттік немесе феромагнетиктер
20. Жекелеген телімдері ферромагниттік материалдардан жасалған. Оларда магнит ағына тұйықталатын құрылғыны ата.
А) магниттік тізбек
Б) электрлік тізбек
В) магнит өрісі
Г) диэлектрлік өріс
21. Әр зарядталған бөлшекке электромагниттік әсер ететін күш.
А) Джоуль күші
Б) Лоренц күші
В) Электрон заряды
Г) Электромагниттік күш
22. Болат өзекшесі бар орауыш арқылы айнымалы ток өткенде қандай ток пайда болады?
А) тұрақты ток
Б) айнымалы ток
В) аралас ток
Г) құйынды ток
23. Болат өзекшемен орауышқа тартылатын болат зәкірі бар орауышты не дейді.
А) электр магниті
Б) магнит
В) электр
Г) тілікті зәкір
24. Уақыттың функциясы болып табылатын периодты электр тогы
А) синусойдалы электр тогы
Б) айнымалы электр тогы
В) тұрақты электр тогы
Г) бастапқы фаза
25. Уақыттың ең қысқа аралығы.
А) жиілік
Б) период
В) фаза
Г) бұрыштық жиілік.
2-нұсқа
1. Бірдей таңбадағы заряды бар денелер не істейді?
А) тартылады.
Б) қосылады
В) тебіледі
Г) аттасады
2. Қандай өрісті электрстатикалық деп атайды?
А) электр тоғы жоқ болған кездегі зарядталған өріс айтады.
Б) электр тоғы жоқ болған кездегі қозғалатын зарядталған денелердің электр өрісін айтады.
В) электр тоғы кезіндегі электр өрісін айтады.
Г) зарядталған денелердің электр өрісін айтады.
3. Қандай электр өрісін біртекті дейді?
А) барлық нүктелердегі кернеулігі шамасы бойынша және бағыты бойынша бірдей болады.
Б) өрістің барлық нүктелеріндегі кернеулігі шамасы бойынша және бағыты бойынша бірдей болады.
В) өрістің барлық нүктелеріндегі кернеулігінің шамасы бірдей болады.
Г) өрістің барлық нүктелеріндегі шамасының бағыты бойынша бірдей болады.
4. Остроградский Гаусс теоремасының формуласы
А) 
Б) 
В) 
Г) 
5. Зарядтың беттік тығыздығы дегеніміз не?
А) жай заряд
Б) бірлік заряд
В) бірлік беттегі заряд
Г) бірлік бетке келетін заряд
12. Джоуль-Ленц заңының өрнегін көрсет
А) 
Б) 
В) 
Г)A= Q·U
6. Электр өрісіне енгізілген өткізгіштің бетіне зарядталған бос бөлшектердің ығысу құбылысын қалай атаймыз.
А) электрстатикалық индукция
Б) электрстатика
В) индукция
Г) потенциалы индукция
7. Электр сыйымдылығы
А) Q=С·φ Б) C= Q·φ В) 
Г) 
8. Энергияның тығыздығы дегеніміз не?
А) бірлік көлемге келетін энергия
Б) зарядталған энергия
В) конденсатордың электр өрісінде энергия
Г) электр өрісіндегі энергия
9. Зарядталған бөлшектердің бағытталған қозғалысын не деп атайды.
А) электр тогы
Б) зарядталған ток
В) тұрақты ток
Г) айнымалы ток
10. Ток тығыздығы немен өлшенеді.
А) Дж
Б) А/с2
В) Вт
Г) А/мм2
11. Телімнің кернеуі мен өткізгіштігі көп болған сайын тізбектің теліміндегі токта көп болады қай тізбектің теліміне арналған тұжырымдама
А) Кулон заңы
Б) Ом заңы
В) Джоуль-Ленц заңы
Г) Кирхгоф заңы
12. Кедергінің өлшем бірлігі.
А) Ом Б) Герц В) Джоуль Г) Вольт
13. Электр тізбегіне токты шектеуге немесе реттеуге арналған қосылатын құрылғылар?
А) резисторлар
Б) тұрақты ток
В) айнымалы ток
Г) реостат
14. ЭҚК-тің өлшем бірлігі.
А) А Б) В В) Вт Г) R
15. Үш немесе оданда көп тармақтар қосылған нүкте не деп аталады.
А) түйін
Б) заряд
В) ток
16. Қыздыру шектің рұқсат етілетін температураға Ө рұқсат жететін токты сымның қандай тогы деп атайды.
А) электр тогы
Б) айнымалы ток
В) номинал тогы
Г) тұрақты ток
17. Электр тізбегіндегі потенционалдың өзгерісінің осы терімдердің кедергілеріне тәуелділігінің графиктік кескінделуін ата.
А) потенционалдық диаграмма
Б) конденцатор
В) дипольдық
Г) варикондтар
18. Кирхгофтың бірінші заңы
А) I1+I2 +I3=I
Б)I1+ I2 =I3
В) I=I2-I1
Г) I1+I=I2
19. Магнит өрісін сипаттайтын сан жағынан магнит өрісі тарапынан қозғалыстағы зарядталған бөлшекке әсер ететін күшке тең векторлық шама.
А) электрлік индукция
Б) магниттік индукция
В) орауыштағы индукция
Г) магнит өрісінің кернеулігі
20. Тогы бар сақиналық орауыш
А) тороид
Б) резистор
В) пассив
Г) актив
21. Индукцияның кернеулікке тәуелділігі
А) магниттік қанығу
Б) магниттелу қисығы
В) магниттік өріс
Г) электромагниттік күш
22. Автоматикалық құрылғыларда, телемеханикада,байланыста, өлшеуіш техникада кеңінен қолданылатын магниттер.
А) айнымалы магниттер
Б) тұрақты магниттер
В) электромагниттер
Г) магниттік қанығу
23. Механикалық энергияны электрлік энергияға түрлендіретін электрлік машиналар.
А) генераторлар
Б) двигателдер
В) электрлік генераторлар
Г) трансформаторлар
24. Контурда контурдағы токтың өзгерісі тудырған ЭҚК –тің пайда болу құбылысын ата.
А) индуктивті
Б) өздік индукция
В) орауышта
Г) контурда
25. Реттеуші сым резисторды не деп атаймыз?
А) конденсатор
Б) генератор
В) резистор
Г) реостат
3-нұсқа
1. Зарядталған бөлшектердің бағытталған қозғалысын не деп атайды.
А) электр тогы
Б) зарядталған ток
В) тұрақты ток
Г) айнымалы ток
2. ЭҚК-тің өлшем бірлігі.
А) А Б) В В) Вт Г) R
3. Тұйықталған контурдағы электр қозғаушы күштердің алгебралық қосындысы барлық кедергілердің кернеулердің түсулерінің алгебралық қосындысына тең болатын қандай заң.
А) Кулон
В) Кирхгофтың бірінші заңы
В) Ом заңы
Г) Кирхгофтың екінші заңы
4. Зарядтың беттік тығыздығы
А) σ = S/Q б) S= σ · Q В) σ =Q/S Г) Q= σ ·S
5. Жекелеген телімдері ферромагниттік материалдардан жасалған. Оларда магнит ағына тұйықталатын құрылғыны ата.
А) магниттік тізбек
Б) электрлік тізбек
В) магнит өрісі
Г) диэлектрлік өріс
6. Уақыттың ең қысқа аралығы.
А) жиілік
Б) период
В) фаза
Г) бұрыштық жиілік.
7. Кулон заңы
А)
Б)
В)
Г)
8. Зарядтың беттік тығыздығы дегеніміз не?
А) жай заряд
Б) бірлік заряд
В) бірлік беттегі заряд
Г) бірлік бетке келетін заряд
9. Токтың өлшем бірлігі.
А) Герц
Б) Вольт
В) Ампер
Г) Ватт
10. Қуаттың формуласы.
А)
Б) Ak =A1 + A0
B) Ak = E·I·t
Г)
11. Кирхгофтың бірінші заңы
А) I1+I2+I3=I
Б)I1+ I2 =I3
В) I=I2-I1
Г) I1+I=I2
12. Периодқа кері шама.
А) жиілік
Б) фаза
В) период
Г) бастапқы фаза
13.Автоматикалық құрылғыларда, телемеханикада,байланыста, өлшеуіш техникада кеңінен қолданылатын магниттер.
А) айнымалы магниттер
Б) тұрақты магниттер
В) электромагниттер
Г) магниттік қанығу
14. Әр түрлі зарядқа ие денелер не істейді?
А) тебіледі
Б) аттасады
В) қосылады
Г) тартылады
15. Электр өрісінің мәлім нүктесіне енгізілген зарядталған бөлшектің потенциялдық энаргиясының зарядтың шамасына қатынасы осы нүктедегі өрістің несі?
А) потенциал деп атайды
Б) өрістің электрлік потенциалы деп атайды.
В) нүктесі деп атайды.
Г) потенцалы нүкте деп атайды.
16. Өткізгіштегі тұрақты ток бөліп шығарған жылу мөлшері ток күшінің квадратына өткізгіштің кедергесіне және токтың жүру уақытына пропорционал болатын заң.
А) Кулон
Б) Джоуль-Ленц
В) Ом заңы
Г) Кирхгофтың I-ші заңы.
17. Уақыт өтуіне қарай өзгермейтін электр тогын қалай атайды.
А) айнымалы ток
Б) тұрақты тогы
В) электр тогы
Г) ток өткізгіш
18. Механикалық энергияны электрлік энергияға түрлендіретін электрлік машиналар.
А) генераторлар
Б) двигателдер
В) электрлік генераторлар
Г) трансформаторлар
19. Біреуі кірістік екіншісі шығыстық болып табылатын екі параллель қыспақтардан тұратын электр тізбегінің бөлігін ата.
А) төртұштық
Б) үшұштық
В) бесұштық
Г) екіұштық
25. Кедергінің формуласын тап.
А) g=
Б) R=
= 
В) R=
Г) 
20. Реттеуші сым резисторды не деп атайды.
А) трансформатор
Б) реостат
В) резистор
Г) сымның кедергісі
21. Периодқа кері шама
А) жиілік
Б) период
В) фаза
Г) бастапқы фаза
22. Уақыт өтуіне қарай шамасы және бағыты бойынша өзгеретін электр тогын ата.
А) тұрақты электр тогы
Б) айнымалы электр тогы
В) жиілік
Г) бұрыштық жиілік.
23. Периодтың ішінде эқк қабылдайтын ең үлкен шама
А) период
Б) жиілік
В) амплитуда
Г) фаза
24. Периодқа кері шама.
А) жиілік
Б) фаза
В) период
Г) бастапқы фаза
25.Уақыттың функциясы болып табылатын периодты электр тогы
А) синусойдалы электр тогы
Б) айнымалы электр тогы
В) тұрақты электр тогы
Г) бастапқы фаза
Дұрыс жауап 1
1.а
2.г
3.б
4.а
5.в
6.в
7.а
8.в
9.б
10.в
11.б
12. а
13.б
14.б
15.а
16. а
17.а
18.б
19.а
20. б
21.в
22.в
23.б
24.б
25.в
Дұрыс жауаптар 2
1.в
2.б
3.а
4.а
5.г
6.а
7.в
8.а
9.а
10.а
11.в
12.б
13.в
14.а
15.а
16.г
17.б
18.б
19.г
20.в
21.б
22.г
23.а
24.б
25.г
Дұрыс жауаптар 3
1.а
2.а
3.а
4.в
5.б
6.в
7.а
8.г
9.а
10.б
11.г
12.а
13.а
14.г
15.б
16.а
17.г
18.б
19.а
20.б
21.б
22.а
23.а
24.а
25.а
Пайдаланылатын әдебиеттер тізімі
1. Попов В.С. Николаев С.А «Жалпы электротехника электроника негіздерi». М, «Энергия», 1987.
2. Данилов И.А Иванов П.М. «Жалпы электротехника электроника негіздерi». М.,»Высшая школа», 1989.
3.Китаев В.Е. “Электротехника және өнеркәсіптік электроника негіздері ” Алматы 1992 ;
4. А.Медетбекова, А.Салькова “Элетротехниканың теориялық негіздері” Астана 2009ж.
Электроника негіздері — Уикипедия
ЭЛЕКТРОНИКА НЕГІЗДЕРІ-1 ЖАРТЫЛАЙ ӨТКІЗГІШТЕР
Электрондардың теріс полюстан оң полюсқа қарай қозғалатынын біз бұдан бұрын айтқанбыз. Яғни, электрон бос ойыққа келіп орналасатын болғандықтан, ойықтар керісінше оң полюстан теріс полюсқа қарай қозғалады деп ойлауға болады. Жартылай өткізгіште, сыртқы электр күштері жоқ уақытта және температура абсолюттік нөльден жоғары болғанда еркін электрондар үздіксіз пайда болып, артынан жоғалып отырады. Яғни, электрон өз орнын тастап шыққанда еркін электронға айналып, енді бос орынға – ойыққа келіп орналасқанда оны (еркін электронды) жоғалды деп айта аламыз.Таза жартылай өткізгіште кез – келген уақыт ішінде босаған электрондар мен ойықтардың саны бірдей болады. Олардың жалпы саны (жартылай өткізгіштің өзінің температурасының бөлме температурасындай болған уақытында) аса көп емес болғандықтан, оның электр өткізгіштігі өте аз. Сондықтан, ол электр тогына өте үлкен кедергі келтіреді. Сондықтан да оны мұндай жағдайда диэлектрик ретінде түсінуге болады. Жартылай өткізгіш тараған сайын оның меншікті кедергісі де жоғарылай береді. Температурасы 300К болған германийдің меншікті кедергісі р=46 Ом*см.
Ал егер осы жартылай өткізгіште басқа элементтің атомдарының тіпті аз мөлшерін қоссақ, оның электр өткізгіштігі бірден артады. Қосқан атомдарымыздың құрамына қарай, жартылай өткізгіштің электр өткізгіштігі электрондық және ойықтық болып бөлінеді.
ЖАРТЫЛАЙ ӨТКІЗГІШТЕРДІҢ ЭЛЕКТР ӨТКІЗГІШТІГІ
Салыстырмалы түрде қосатын қоспамыз өте аз болғанымен, оның алған материалымыздағы абсолюттік шоғырлану шамасы жеткілікті – алған материалымыздың 1 куб сантиметрінде 1014 – 1018 атомға дейін болады. Осы электроны көп, оны бере алатын қоспаны донорлық қоспа деп атайды.
Ал егер жартылай өткізгіште үш электрондары бар индийді қоссақ, онда жаңа түзілген заттың атомының сыртқы қабатында электрон жетпей қалады. Яғни, бұл үш электрон жартылай өткізгіштің үш электронымен ғана байланысқа түседі де, төртіншіміздің орны бос қалады . Яғни, атомның сыртқы қабатында жеті электрон болады да, сегізінші орын, біреуі бос қалады. Дәл осы бос қалған орынға кез – келген еркін электрон келіп орналаса алады. Бұл жартылай өткізгішті р – типті деп атайды, ол латынның позитив (оң) деген сөзінен. Бұл – ойықты жартылай өткізгіш деп аталады. Электронды қосып алуға дайын тұратын мұндай қоспаны акцепторлық қоспа деп атайды. Бұл арада айта кетер бір нәрсе — қазақ тілінде донор деген сөзді береген, ал акцептор деген сөзді алаған дейді. Жалпы жартылай өткізгіштік қасиеттері бар материалдар көп емес, жоғарыда айтылғандармен бірге селенді де (Sе) айтуға болады. Мұндай материалдар қазір де де ізделіну үстінде. Өндірістік масштабта кеңінен қолданылатындардың бірі ретінде галлий арсенидін (GaAs) айтуға болады. Оның жұмыс температурасы Цельсий бойынша 3000 – қа дейін барады. Жалпы, есте болатын нәрсе – диэлектриктер мен жартылай өткізгіштердің арасындағы шекара тек шартты түрде ғана. Өйткені, температураны өте жоғары көтерген уақытта диэлектриктеріміз өздерін жартылай өткізгіш сияқты сезінеді. Ал өте төменгі температураларда жартылай өткізгішіміз диэлектрикке айналады.
ДИОД
Егер де біз жоғарыда айтылған n — типті және p — типті екі жартылай өткізгіштерді бір — бірімен қоссақ, онда диод деген құралды аламыз. Диод деген сөз гректің дио — екі деген сөзінен алынған.
Бұл екеуін диодтың екі электроды деп атайды. Олар оң таңбалы анод пен терѕс таңбалы катод. Диодтың ашық және жабық кездері болады. Ашық күйінде ол токты жақсы өткізеді де, жабық күйінде нашар өскізеді, сіпті өткізбейді деп айтуға болады. Егер де батереяның оң полюсын диодтың анодымен,ал теріс полюсын катодымен қоссақ, онда диод арқылы ток жүреді .
Диодтың оң зарядты жағына қосылған ток көзінің оң полюсы жағындағы оң зарядтар диодтың өзі аттас зарядтарын өзіне итереді. Ал ток көзінің теріс полюс жағындағы теріс зарядтар диодтың теріс зарядтарын өзіне итереді. Ал диодтың өзіндегі оң және теріс зарядтар бір — біріне ұмтылып, электрондар бос орындарды, яғни ток жүре бастайды. Мұны диодтың тура тоғы дейді. Ал енді батареяны тізбекке керісінше қоссақ (2.5-сурет), яғни батареяның теріс полюсын диодтың анодына, ал оң полюсын катодына қоссақ, онда диод арқылы ток жүрмейді. Неге олай болатынын тағы да түсіндіріп көрейік. Мұндай жағдайда диодтың теріс, негативті n жағында ток көзінің оң полюсы (ойықтар) орналасады да, диодтың теріс полюсындағы электрондарды өздеріне тартады. Яғни, электрондар мен ойықтар бір-біріне ұмтылады. Ал диодтың оң полюсы жағында ток көзінің теріс полюсы орналасқан. Бұл жерде де оң полюстағы ойықтар теріс полюстағы электрондармен қосылуға ұмтылады. Сөйтіп, диодтағы оң полюстағы ойықтар мен теріс полюстағы электрондар бір — бірінен екеуі екі жаққа қашады. Екі ортада пайда болған ара қашықтықты потенциалды барьер деп атайды. Мұндағы « I тура » дегеніміз өткізетін тоғы -тура ток. Ал « I кері » дегеніміз — диодқа керісінше берілген ток — кері ток.
4 ДИОДТЫҢ ВОЛЬТ — АМПЕРЛІК СИПАТТАМАСЫ
Жалпы вольт — амперлік сипаттама дегеніміз диодқа ма, жоқ әлде басқа бір аспапқа ма, бәрібір, берілетін кернеу өзгергенде, соған байланысты токтың калай өзгеретінін көрсететін график. Диодқа арналған — графикті көрсету аркылы оның қалай жұмыс істейтінін түсіне аламыз. Диодқа тура кернеу бергенде ток бірден көтеріледі. Яғни, диод ашылады. Ал кері кернеу бергенде ток өте аз мөлшерде болады, яғни диод жабық. Осы уақыттағы аз мөлшердегі болсын ток іс жүзінде еш уақытта есепке алынбайды-өйткені оның мөлшері расында да өте аз. Сондықтан да ол токты біз жоқ деп есептейміз.Егер де біз кері кернеуді белгілі бір мөлшерден көп артық берсек, онда кері ток бірден көп мөлшерге артады. Көп мөлшерге артқан токтың зияны сол диод тесілді немесе диод «жанып кетті» дейді. Бірақ тура берген кернеуіміздің өзі де белгілі бір мөлшерден жоғарыламауы керек. Өйткені ондай жағдайда да әлгі «жанып кетті» деген нәрсе міндетті түрде болады. Д246 аталатын диодтың сыртқы түрі көрсетілген.
Барлық диодтардың да вольт — амперлік сипаттамалары жоғарыда көрсетілген графикке ұқсас болады. Бұларды Д226А немесе Д242 деген сияқты белгілерменатайды. Мұндағы Д — диод деген сөз, ал тұрған сан заводтың конструкциялық рет саны. Ал соңындағы әріп — аспап тобының түрі. Кремнийден жасалған диодтардың тура кедергісі германийге карағанда сәл көбірек, ал кері кедергісі он есеге артық. Кремний диодының тағы бір артықшылығы оның жұмыс температурасының 180 — 200°С-ге дейін жететіндігі. Яғни ток тығыздығы жоғары. Осыған байланысты қуаттары бірдей болғанда кремний диодтарының көлемі кіші болып келеді. Бірақ та, табиғатта таза кремнийді алып, оны сол қалпында сақтау біраз қиыншылықтар туғызады. Соның салдарынан кремнийден жасалған жартылай өткізгіш аспаптар біраз қымбат тұрады. Ал кремний дегеніміз жер бетінде оттегіден кейін таралуы бойынша екінші орын алатын элемент.
СТАБИЛИТРОН
Стабилитронның аты айтып тұрғандай, ондағы тоқ өзгерсе де кернеуді бірқалыпты мөлшерде өзгертпей ұстап тұра алатын аспап. Стабилитрон дегеніміз құрылысы жағынан тура сол диод. Тек қана схемаға қосылу тәртібінде өзгешілік бар. Оның сызбадағы суреті —
Стабилитронның қосылу схемасы диодқа керісінше болады. Анод минусқа қосылса, катод плюсқа жалғанады. Тек қана диод графиктің оң жағындағы жағдайда жұмыс істесе, стабилитрон сол жағындағы жағдайда жұмыс істейді. 2.8-суретте кернеудің кері тоқты тез көтеретіні көрінеді.
Стабилитрон арқылы кері тоқ жүреді. Кері кернеуді алғаш көтере бастағанда кері тоқ аз ғана көтеріледі. Кері кернеуді тағы да біраз көтергенде стабилитронның p-nасуынан, тоқ кенет көтеріледі. Тоқты одан ары көп көтермеcе стабилитронның бұл тесілуінен ол бүлінбейді. Сонда ол қалай кернеуді бірқалыпты ұстап тұратынын зерттейік. Стабилитрон арқылы Iк тоқ өтіп тұр дейік. Ол тоқ кернеуі әркезде өзгеріп тұратын Uж кернеу көзінен келіп тұр деп есептейміз. Осы кернеудің әсерінен стабилитрон арқылы өтіп тұрған Iк тоғымыз да өзгеріп отырады. Бірақ стабилитрондағы кернеу іс жүзінде өзгермейтін график арқылы көруге болады. Жартылай өткізгіш диодтың материалына қосылатын қоспаны көбейтсе тесілу кернеуі азаяды да, тесілу режимінде болатын кері тоқты жоғарылайды. Стабилитронның тесілгенге дейінгі кері кедергісі бірнеше мегаом болады. Ал тесілу облысына келгенде бұл кедергі он мыңдаған есеге азаяды. Кернеу көтерілгенде стабилитронның тоғының жоғарылауы-осы стабилитронмен бірге тізбектей қосылған резистордағы кернеудің төмендеуін көбейтеді, яғни, жүктемедегі кернеудің өсуіне кедергі жасайды. Ал осы жағдайды қарастырайық: жоғарыда айтылғандарға байланысты тұтынушы R ж — да кернеу өзгермейді (2.9-сурет). Мұндағы Д – cтабилитрон, I cm – тұрлауландырғыштың тоғы (стабилизатордың тоғы), ал R – кедергі стабилитрон арқылы өткізуге болатын ең жоғарғы тоқтың шамасын ұстап тұрады.
дереккөздер[өңдеу]
- 1referat.kz
Электр тогы — Уикипедия
Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Электр тогы – электр қозғаушы күштің әсерінен зарядтардың (зарядталған бөлшектер немесе дене) бағытталған қозғалысы.
Зарядталған бөлшектер: өткізгіштерде — электрондар, электролиттерде —иондар (катиондар мен аниондар), газда —иондар мен электрондар, арнайы жағдайдағы вакуумда — электрондар, жартылай өткізгіштерде —электрондар мен кемтіктер (электронды-кемтіктік өтімділік) болып табылады.
Электр тогы энергетика саласында — энергияны алыс қашықтыққа жеткізу үшін, ал телекоммуникация саласында — ақпаратты шалғайға тасымалдау үшін қолданылады.
Сипаттамалар[өңдеу]
Электр тогының бағыты шартты түрде өткізгіштердегі оң заряд тасушылардың орын ауыстыру бағыты алынады, бірақ өткізгіштердегі заряд тасушылардың заряды теріс (мысалы, металда электрон) болғандықтан ток бағыты электрондардың бағытына қарсы келеді. Электр тогы өткізгіш бойымен спиральді қозғалады.
Токтың тұрақты ток (ағылш. direct current, DC) және айнымалы ток (ағылш. alternating current, AC) деп аталатын екі түрі бар.
- Тұрақты ток — уақыт бойынша бағыты және шамасы өзгермейді. Тұрақты ток көздері: аккумуляторлар, батареялар. Электрондар — тан + ағылады.
2-сурет. Айнымалы ток тербелісі 3-сурет. Периодты i(t) айнымалы токтың графигі- Айнымалы ток — бағыты мен шамасы периодты түрде өзгеріп отыратын электр тогы. Ал техникада айнымалы ток деп ток күші мен кернеудің период ішіндегі орташа мәні нөлге тең болатын периодты ток түсіндіріледі. Айнымалы ток байланыс құрылғыларында (радио, теледидар, телефон т.б.) кеңінен қолданылады.
Ток күші (және кернеу) өзгерісі (тербеліс) қайталанатын уақыттың (секундтпен берілген) ең қысқа аралығы период (Т) деп аталады (3-сурет). Айнымалы токтың тағы бір маңызды сипаттамасы — жиілік (ƒ). Уақыт бірлігінде жасалған периодтар саны жиілік деп аталады. Айнымалы ток жоғарғы жиілікте өткізгіш сыртына ығыстырылады, бұл скин-эффект құбылысы деп аталады.
Э. т. физ. табиғатына қарай өткізгіштік Э. т. (электр өрісінің әсерінен өткізгіште не шала өткізгіште пайда болатын ток тасушылардың реттелген қозғалысы), конвекциялық Э. т. (электрлік өткізгіштігі болмайтын ортадағы не вакуумдағы зарядталған бөлшектер мен денелердің қозғалысы), поляризациялық Э. т. (диэлектриктегі поляризациялық өзгеруі нәтижесінде ондағы байланысқан зарядталған бөлшектердің қозғалысы) болып бөлінеді. Э. т-ның өлшеуішіне ток күші және ток тығыздығы алынады. Э. т. магнит өрісінің көзі болып есептеледі. Магнит өрісін қарастырған жағдайда Э. т.: макроскопиялық ток (өткізгіштік және конвекц. Э. т.), молекулалық ток (ортаны құрайтын атом, молекула және иондардағы электрондардың қозғалысына сәйкес келетін микротоктар; ығысу тогы) болып ажыратылады.
Дереккөздер[өңдеу]
Қазақша реферат «Электротехника» пәнінің қазіргі мазмұнының құрылымы
“Электротехника” пөнінің бағдарламасындағы оқу материа- лының жалпы концепциясына талдау жасайық. Оқу материа- лының мазмүны курстың үш тарауына топтастырылган:
- электрлік жөне магниттік тізбектер;
- электрлік қүрылғылар;
- электр энергиясын өндіру, бөлу және тұтыну.
Қарапайым құрылғылардан (электр тізбектерінің) бастап, электр энергиясын өндіру жөне пайдалану жүйесіне дейінгі оқу материалын баяндаудың сабақтастыгы оқу материалының маз- мұнын құрастырудың индуктивтік әдісіне сәйкес келеді.
Тараудың мазмұны басқаша құрылады. Бастапқыда — негізгі ұғымдар, яғни жалпы теориялық қағидалар, ал кейін нақты құрылғылардың, мысалы түрақты токтың, электронды прибор- лардың, трансформаторлардың және т.б. электр тізбектерінің жүмысының жекелеген заңдылықтары қарастырылады.
Осылайша, оқу материалының мазмүны индуктивті және дедуктивті әдістердің қосындысының негізгісінде қүрылады. Бүл өрбір тақырыпты зерттеудің өдістемесін даярлауға ғылыми негізделген төсілдер қолдануға мүмкіндік береді.
Осы айтылғандарды қорытындылай отырып, мынадай түжы- рымға келуге болады: 1984 жылғы электротехника бойынша жасалған бағдарламада оқу материалының мазмүнын дидакти- калық принциптер мен оқыту мақсаттарының қоятын өдістемелік міндеттерін шешу негізінде конструкциялауға талпыныс жасал- ды. Жаңа бағдарламаларда оқытудың ғылымилық принципіне үлкен көңіл бөлінеді. Өрбір тақырыптың мазмүны оқу орны типі мен оқытудың мақсаттарына бейімделген ғылыми білімдердің жүйесіне сәйкес келеді.
Мынадай орынды сүрақ туындайды: оқу материалын үйым- дастырудың жалғыз логикалық қүрылымына нүсқай алатын- дай оқу пәні қүрылымының берілуі мүмкін бе?
Өрине, жоқ. Бағдарламаларда оқытушыға курстың дөл сол мазмүнын әртүрлі логикалық қүрылымдарда іске асырудың мүмкіндігі берілген, Оқу пөнінің оңтайлы қүрылымын таңдау — педагогтің өдістемелік жүмысының аса маңызды бөліктерінің бірі.
Сондай-ақ типтік білімдердің жүйесі біртүтас болып келетін оқу курстарында олардың негіздерін интеграциялау жөне осы- лайша оқу пәнінің жаңа логикалық қүрылымын қалыптасты- рудың дүрыс екендігін атап өту қажет. Мүндай төсілдің жарқ- ын мысалын радиотехникалық профильдегі мамандар даярлау- дағы екі оқу пөнін — “Электротехника” жөне “Радиоэлектрони- ка” пөндерін біріктірген “Схемотехника өнері” интегративті курсын күрастырудан көруге болады.
Автор публикации
не в сети 8 месяцев
Tarazsky
4,4 Комментарии: 0Публикации: 981Регистрация: 14-11-2017Электротехника пәні бойынша тест жинақтары — Физика — Bilim
Электротехника пәні бойынша тест жинақтары
Ақтау қаласы
Маңғыстау политехникалық колледжінің
Физика пәнінің оқытушысы: Курашева Гульзира Ергалиевна
Электротехника пәні бойынша тест жинақтар
1. Электрлік кедергі қалай сипатталады?
1) U
2) R
3) I
4) E
5) G
2. Кедергілері R1 = 5 Ом, R2 = 10 Ом екі резистор тізбектей жалғанған. Осы резисторлардағы кернеулердің қатынасы неге тең?
1) 0,5.
2) 1.
3) 0,1.
4) 2.
5) 10
3. Электр тогының қуаты қандай формуламен анықталады?
1) I = U/ R
2) A=U I t
3) P=U I
4) A=F S
5) P= A /q
4. Параллель қосылған тізбектің қай шамасы тұрақты болады?
1) U
2) R
3) I
4) g
5) E
5. Көрсетілген сұлбаның кедергілері R1 = R2= 4 Ом, R3=R4=2 Ом болғандағы жалпы кедергіні анықта:
1) 12 Ом
2) 6 Ом
3) 3 Ом
4) 8 Ом
5) 9 Ом
6. Айнымалы ЭҚК-ң шамасы мен бағыты бойынша толық бір өзгеріс жасауға кететін уақыты қалай аталады?
1) циклдік жиілік
2) жиілік
3) период
4) фаза
5) уақыт
7. Жиілікті қандай әріппен белгілейді?
1) W
2) f
3) φ
4) T
5) t
8. Айнымалы токтағы электрлік шамалардың лездік мәндері қалай белгіленеді?
1) Im, Um, Em
2) I, U, E
3) i, u, e
4) I, u, e
5) I, U, e
9. Егер ток көзімен f = 50Гц жиілікпен қосылса катушканың индуктивтік кедергісі Xl =150 Ом болғандағы оның индуктивтілігін анықта:
1) 1.5Гн
2) 47.7Гн
3) 0.477Гн
4) 0.0477Гн
5) 47.7Гн
10. Сыйымдылық кедергісі қалай белгіленеді?
1) R
2) r
3) Xι
4) Xc
5) ρ
11. Электр энергиясының жылу энергиясына айналуын сипаттайтын параметрі қандай?
1) сыйымдылық
2) индуктивтік
3) актив
4) реактивті
5) өзгізгіштік
12. Электр қабылдағыштардың бірінші фазасының аяғын екіншісінің басымен, екінші фазаның аяғын үшіншісінің басымен және үшінші фазаның аяғын біріншісінің басымен жалғауды қалай атайды?
1) жұлдызшалап
2) тізбектей
3) параллель
4) үшбұрыштап
5) аралас
13. Егер вольтметр 380В кернеуді көрсетсе, бір фазалы тізбектің кедергісі 19Ом, тізбектегі амперметр токтың қандай шамасын көрсетеді?
1) 34.6А
2) 20А
3) 60А
4) 30А
5) 22.4А
14. Жұлдызшалап қосылған үш фазалы жүйенің фазалық кернеуі 127В болса, желілік сымдарының арасындағы кернеуі қаншаға тең?
1) 200В
2) 380В
3) 320В
4) 127В
5) 220В
15. Келтірілген теңдіктердің қайсысы суретке сәйкес келеді?
1) I1-I2+I3 –I4=0
2) I1+I2-I3-I4=0
3) I1+I2-I3+I4=0
4) I3+I4-I1+I2=0
5) I1+I2+I3+I4=0
16. Асинхронды қозғалтқыштың пайдалы әсер коэффиценті қалай анықталады?
1) P=U I
2) ∆P=∆P1э+∆P1м+∆P2э+∆P2м+∆Pмех
3) η = 1- ∑∆P / P1
4) ∆ Pэ
5) ∆ Pм
17. Шаманың өлшенген мәні мен шын мәнінің арасындағы айырым аспаптың қандай қателігін көрсетеді?
1) келтірілген қателік
2) абсолют қателік
3) дәлдік класы
4) өлшеу қателігі
5) аспаптың қателігі
18. Ток күшін өлшейтін аспап қалай аталады?
1) амперметр
2) вольтметр
3) омметр
4) ваттметр
5) частотомер
19. Кернеуді өлшейтін аспап қалай белгіленеді?
1) А
2) V
3) Ω
4) W
5) Hz
20. — шартты белгімен қандай жүйедегі аспап белгіленеді?
1) магнитоэлектрлік
2) индукциялық
3) термоэлектрлік
4) электромагниттік
5) электродинамикалық
21. Толық тізбек үшін Ом заңының формуласын көрсет:
1) I=R/U
2) I=Е/(R+r)
3) I=jS
4) I=U/R
5) I=r+R
22. Ротордың айналым саны статордағы айналдырушы магнит өрісінің айналым санына тең болса, бұл электр машинасы қалай аталады?
1) тұрақты тоқ
2) асинхронды
3) синхронды
4) генратор
5) қозғалтқыш
23. Егер кірістегі бірінші реттік кернеу шығыстағы екінші реттік кернеуден аз болса, онда трансформатордың қандай түрі болады?
1) бір фазалы
2) үш фазалы
3) төмендеткіш
4) жоғарлатқыш
5) кернеу өлшеуіш
24. Тізбек ұштарындағы кернеу 12 В, оның кедергісі 5 Ом болғандағы ток күші қандай болады?
1) 2,4 А
2) 60 А
3) 24 А
4) 0,4 А
5) 0,24 А
25. ЭҚК-ң өлшем бірлігі қандай?
1) А
2) В
3) Ом
4) См
5) Кл
26. Берілген графиктердің қайсысы тұрақты токтың графигі екенін көрсет:
27. Айнымалы ток кезіндегі R , Xl Xc кедергілерін параллель жалғағанда ток күші қандай формуламен анықталады?
1) I=U/R
2) I=U/Z
3) I=U/Z1
4) I=U/Z2
5) I=√Iа²+Iр²
28. Шамасы мен бағыты бойынша периодты өзгеретін ток қалай аталады?
1) айнымалы тоқ
2) тұрақты тоқ
3) бір фазалы тоқ
4) үш фазалы тоқ
5) көп фазалы тоқ
29. Генератордың қозғалатын бөлігі қалай аталады?
1) статор
2) өзек
3) ротор
4) катушка
5) электромагнит
30. Айнымалы тоқтың толық қуаты қалай белгіленеді?
1) P
2) Q
3) N
4) S
5) A
31. Үш фазалы тізбектің электр қабылдағыш симметриялы болғандағы реактивті қуаты неге тең?
1) P=3UфIфcosφ
2) Sa=UaIa
3) Q=√3UфIф sinφ
4) Sa=√Pa²+Qa²
5) S=3Uф Iф
32. Жеке фазадағы актив қуат қалай анықталады?
1) Sa=UaIa
2) Qa=UaIa sinφ
3) Pa=UaIa cosφ
4) P=Pa+Pв+Pc
5) Q=Qa+Qв+Qc
33. Үш немесе оданда көп тармақтардың бірігу нүктесі қалай аталады?
1) тармақ
2) өнбой
3) түйін
4) сұлба
5) бөлік
34. Электр тоғының жұмысы қандай формуламен анықталады?
1) I=U/R
2) A=U I t
3) P=UI
4) A=F S
5) A=U t
35. Электр қабылдағыштардың фазаларының аяқтарының нольдік нүктеде бірігіп жалғануы қалай аталады?
1) жұлдызшалап
2) тізбектей
3) аралас
4) үшбұрыштап
5) параллель
36. Егер кірістегі орамның кернеуі шығыстағы орамның кернеуінен көп болса, онда трансформатор қалай аталады?
1) бір фазалы
2) үш фазалы
3) төмендеткіш
4) жоғарлатқыш
5) өлшеуіш
37. Тізбекке f= 50 Гц жиілікпен қосылған сыйымдылығы 4 мкф болатын конденстордың сыйымдылық кедергісі қандай?
1) 397.7 Ом
2) 796 Ом
3) 12.7 Ом
4) 0.796 Ом
5) 0.8 Ом
38. Электр өткізгіштік қандай әріппен белгіленеді?
1) U
2) R
3) I
4) g
5) E
39. Жұлдызшалап қосылған үш фазалы жүйенің желілік сымдарының арасындағы кернеу 220В, фазалық кернеу қаншаға тең?
1) 127В
2) 380В
3) 320В
4) 220В
5) 200В
40. Егер кедергілер R1= 4 Ом, R2 =2 Ом, R3=3 Ом болса, көрсетілген сұлба бойынша жалпы кедергіні көрсет:
1) 1,1 0м
2) 0,9 0м
3) 2,7 0м
4) 9 0м
5) 0,3 0м
41. Трансформатор құрылысы неден тұрады?
1) статордан, ротордан
2) жүктемеден, диодтан
3) өзектен, орамдардан
4) тиристордан, конденсатордан
5) конденсатордан, катушкадан
42. Ω –шартты белгісімен көрсетілген аспап қай шаманы өлшейді?
1) ток күші
2) кернеу
3) кедергі
4) қуат
5) жиілік
43. Электр машиналарының қайсысында айналып тұратын бөлігін якорь деп атайды?
1) асинхронды машинасында
2) синхронды машинасында
3) айнымалы ток машинасында
4) тұрақты тоқ машинасында
5) үш фазалы ток машинасында
44. Тізбектің I=0 күйіндегі режимі қандай?
1) қысқа тұйықталу
2) номинал
3) номинал емес
4) бос жүріс
5) үйлесімді
45. Егер желілік сымдағы амперметр 20 А ток көрсетсе, үшбұрыштап жалғағанда бір фазадағы амперметр қандай ток көсетеді?
1) 11,55 А
2) 34,6 А
3) 6,66 А
4) 12 А
5) 31,5 А
46. Жұлдызша қосылған үш фазалы жүйенің фазалық кернеуі қалай белгіленеді?
1) Uо
2) Uc
3) Uф
4) U
5) U1
47. Келтірілген теңдіктердің қайсысы суретке сәйкес?
1) I1+I2+I3-I4+I5-I6=0
2) I3+I2-I1-I4-I6-I5=0
3) I2+I3-I5-I1+I4+I6=0
4) I1+I2+I3-I4-I5-I6=0
5) I1+I2+I3+I4+I5+I6=0
48. R1=R5=3 Ом; R2=R3=R4=30 Ом. Қайсы кедергі эквиволентті?
1) 16 Ом.
2) 96 Ом.
3) 90 Ом.
4) 0,36 Ом.
5) 36 Ом.
49. Тізбектеп жалғауда қандай шама тұрақты болады?
1) U
2) R
3) I
4) g
5) E
50. Егер кедергілері R1= 2 Ом, R2 =4 Ом, R3=3 Ом болса, параллель жалғанғандағы тізбектің жалпы кедергісін анықта:
1) 1,1 0м
2) 0,3 0м
3) 2,7 0м
4) 9 0м
5) 0,9 0м
51. Аспаптың бетіндегі Б-әрпі нені білдіреді?
1) Дәлдік класы
2) Шығарылған уақыты
3) пайдалану группасы
4) токтың түрі
5) өлшенетін шама
52. Магнитоэлектрлік аспаптың құрылысы неден тұрады?
1) Катушка тыныштандырғыш, өсь, серіппе, корректор, стрелка, тұрақты магнит
2) Стрелка, қозғалмалы катушка, қозғалмайтын катушка, ось, камера, тыныштандырғыш, тіл, ось, серіппе, корректор
3) Ось, өткізгіш, есептеуіш механизм, тежегіш магнит, алюминий диск
4) Магнитопровод, стрелка, стрелка ұстағыш, серіппе, полюс ұштары, рама, болат цилиндр
5) Амперметр, шунт
53. Амперметр 5 А тоқ күшін өлшей алса, 30 А тоқ күшін өлшегендегі аспаптың кедергісі 0,15 Ом. Шунттың кедергісі қанша?
1) 0,15 Ом
2) 0,25 Ом
3) 0,03 Ом
4) 0,9 Ом
5) 0,75 Ом
54. Өлшеуіш механизмнің обмоткасына тізбектеп жалғанатын көп Омды кедергі қалай аталады?
1) Актив
2) Шунт
3) Сыйымдылық
4) Қосымша
5) Индуктивтік
55. Айнымалы тоқтың әсерлік мәні қалай белгіленеді?
1) i
2) Im
3) Io
4) I
5) Iд
56. Айнымалы ЭКҚ-ң бір секундтағы толық өзгеріс саны қалай аталады?
1) Циклдық жиілік
2) Жиілік
3) Период
4) Фаза
5) Уақыт
57. Периодты қандай әріппен белгілейді?
1) W
2) F
3) T
4) φ
5) t
58. Индуктивтік кедергі қалай анықталады?
1) R
2) r
3) Xl
4) Xc
5) Z
59. Ток күші 4 А болғанда кедергісі 2 Ом тізбектің бөлігінің қысқыштарындағы кернеуі қандай?
1) 2В
2) 0,5 В
3) 8 В
4) 1 В
5) 8 кВ
60. Электр өткізгіштіктің өлшем бірлігі қандай?
1) А
2) В
3) Ом
4) См
5) Кл
61. Берілген тоқтың қайсысы айнымалы тоқтың графигі?
62. Айнымалы ток кезінде R, Xl , XC кедергілерді тізбектей жалғағанда ток күші қандай формуламен анықталады?
1) I=U/R
2) I=R/U
3) I=U/Z
4) I=U/Z2
5) I=√I²а+I²р
63. Амплитудамен жиіліктері бірдей бірінен-бірі фаза бойынша 120 ығысқан ток тізбегі қалай аталады?
1) Айнымалы ток тізбегі
2) тұрақтыток тізбегі
3) бір фазалы тізбек
4) үш фазалы тізбек
5) көп фазалы тізбек
64. Көрсетілген сұлбаның кедергілері R=R=8 Ом, R=R=4 Ом болғандағы жалпы кедергіні анықта:
1) 12 Ом
2) 6 Ом
3) 3 Ом
4) 8 Ом
5) 9 Ом
65. Генератордың қозғалмайтын бөлігі қалай аталады?
1) статор
2) өзек
3) ротор
4) катушка
5) электромагнит
66. Айнымалы токтың реактивті қуаты қалай белгіленеді?
1) N
2) P
3) S
4) Q
5) А
67. Жеке фазадағы реактивті қуат қалай анықталады?
1) Sа=UаIа
2) Qа=Uа Iа sin φа
3) Pа=Uа Iа cos φа
4) P=Pа+Pв+Pс
5) Q=Qа+Qв+Qс
68. Тізбектің ток жүретін тұйықталған бөлігі қалай аталады?
1) Схема
2) Тармақ
3) Өнбой
4) Түйін
5) Элемент
69. Үш фазалы тізбектің симметриялы болғандағы толық қуаты неге тең?
1) P=3UфIфcosφ
2) Sа=Uа•Iа
3) Q=3UфIф
4) S=3UфIф
5) S=√P²+Q²
70. Электр зарядының өлшем бірлігі қандай?
1) А
2) В
3) Ом
4) См
5) Кл
71. Ток күшін өлшейтін аспап қалай аталады?
1) амперметр
2) вольтметр
3) омметр
4) ваттметр
5) частотамер
72. Қуатты өлшейтін аспап қалай белгіленеді?
1) А
2) V
3) Ω
4) W
5) Hz
73. шартты белгімен қандай жүйедегі аспап белгіленеді?
1) магнитоэлектрлік
2) индукциялық
3) термоэлектрлік
4) электромагниттік
5) электродинамикалық
74. Электрлік кедергінің өлшем бірлігі қандай?
1) А
2) В
3) Ом
4) См
5) Кл
75. Аспаптың бетіндегі 1,5 саны нені білдіреді?
1) Дәлдік класы
2) Шығарылған уақыты
3) пайдалану группасы
4) тоқтың түрі
5) өлшенетін шама
76. Аспаптың бетіндегі Б- әрпі нені білдіреді?
1) Дәлдік класы
2) Шығарылған уақыты
3) пайдалану группасы
4) тоқтың түрі
5) өлшенетін шама
77. Үш фазалы тізбектегі фазалардың бастарының арасындағы кернеу қалай аталады?
1) түзетілген кернеу
2) желілік кернеу
3) фазалық кернеу
4) кірістегі кернеу
5) шығыстағы кернеу
78. Егер электр қондырғыларының кернеуі мен тоғы құжаттарында көрсетілген сан мәндеріне сәйкес келсе, ол қандай жұмыс режимімен жұмыс жасайды?
1) қысқа тұйықталу
2) бос жүріс
3) номинал
4) үйлесімді
5) өтпелі
79. Электр тоғы дегеніміз не?
1) зарядталған бөлшектердің реттелген қозғалысы
2) бөлшектер ағыны
3) бөлшектердің қозғалысы
4) заряд қозғалысы
5) дененің қозғалысы
80. Генератор қандай аспап?
1) механикалық энергияны электр энергиясына айналдыратын
2) механикалық энергияны күшейтетін
3) электр энергиясын күшейтетін
4) энергияны уақытша көбейтетін
5) электр энергиясын механикалық энергиясына түрлендіретін
81. Электр тізбегінің шартты белгілер арқылы келтірілген графикалық кескіні қалай аталады?
1) тармақ
2) өнбой
3) түйін
4) сұлба
5) бөлік
82. Обмоткалардың типіне қарай асинхронды машиналар қалай бөлінеді?
1) қысқа тұйықталған және фазалы роторлы
2) бір фазалы және үш фазалы,
3) бір фазалы және көп фазалы
4) генератор және қозғалтқыш
5) тұрақты және анымалы
83. Трансформатор дегеніміз қандай ұғымды білдіреді?
1) сәйкестендіру
2) түрлендіру
3) жеткізу
4) өндіру
5) қысқарту
84. Өлшеуіш механизмнің обмоткасына тізбектеп жалғанатын көп омды кедергі қалай аталады?
1) Актив кедергі
2) Қосымша кедергі
3) Сыйымдылық кедергі
4) Шунт кедергі
5) Индуктивті кедергі
85. Кирхгофтың бірінші заңы қалай айтылады?
1) Электр тізбегінің түйініндегі тоқтардың алгебралық қосындысы нольге тең.
2) Тізбектің тоқ жүретін тұйықталған бөлігі
3) түйінге қарай бағытталған тоқ оң таңбамен алынады
4) түйіннен шыққан тоқ теріс таңбамен алынады
5) Тұйықталған тізбектің өнбойындағы ЭҚК-тердің алгебралық қосындысы кернеудің кемуінің алгебралық қосындысына тең.
86. Қозғалтқыш қандай аспап?
1) механикалық энергияны электр энергиясына айналдыратын
2) механикалық энергияны күшейтетін
3) электр энергиясын күшейтетін
4) энергияны уақытша көбейтетін
5) электр энергиясын механикалық энергиясына түрлендіретін
87. Кирхгофтың екінші заңы қалай айтылады?
1) Электр тізбегінің түйініндегі тоқтардың алгебралық қосындысы нольге тең.
2) Тізбектің тоқ жүретін тұйықталған бөлігі
3) түйінге қарай бағытталған тоқ оң таңбамен алынады
4) түйіннен шыққан тоқ теріс таңбамен алынады
5) Тұйықталған тізбектің өнбойындағы ЭҚК-тердің алгебралық қосындысы кернеудің кемуінің алгебралық қосындысына тең.
88. Кедергілері 30 Ом және 20 Ом болатын өткізгіштер өзара параллель қосылған. Олардың жалпы кедергісі:
1) 50 Ом
2) 24 Ом
3) 20 Ом
4) 12 Ом
5) 16 Ом
89. Ток күшінің формуласын анықта?
1) I=Δq/Δt
2) U = I R
3) I=кU
4) I=q/
5) I=qS
90. Қуаты 22 В, кернеуі 2 В шамның ток күші:
1) 4 А
2) 7 А
3) 24 А
4) 6 А
5) 11 А
91. Айнымалы ток тізбегінің кернеуі 100 В, ток күші 1 А болса, оның актив кедергісі:
1) 45 Ом
2) 38 Ом
3) 63 Ом
4) 100 Ом
5) 50 Ом
92. Джоуль-Ленц заңының формуласын көрсет:
1) Q=I2RΔt
2) Q=IR2Δt
3) Q=IΔt/R2
4) Q=I*R
5) Q=I2/R
93.Қайсы өрнек Кирхгофтың бірінші заңы болып табылады?
1) I = U/R.
2) ∑Еn=∑(IR)n
3) Q=IΔt/R2
4) ∑Ιn=0
5) Q=I2/R
94. Параллель қосылған тізбектің кедергісі 12 Ом, кернеуі 120 В, 2 минут ішінде осы өткізгіште өндірілген тоқтын жұмысы:
1) 144 Дж
2) 144000 Дж
3) 14400 Дж
4) 14.4 Дж
5) 140 Дж
95. Ассинхронды қозғалтқыш негізгі неше бөліктен тұрады?
1) 3
2) 5
3) 2
4) 4
5) 1
96. Ом заңының формуласын көрсет:
1) I = U/R.
2) q =I•t
3) Q=IΔt/R2
4) Р = U•I
5) А=U•I•t.
97. Өткізгіштегі ток күшінің шамасы 4 А-ге тең. Өткізгіштің көлденең қимасы арқылы 3 с уақыт аралығында қанша заряд өтеді?
1) 20 Кл
2) 30 Кл
3) 15 Кл
4) 12 Кл
5) 10 Кл
98. Тізбек бөлігі үшін Ом заңының формуласын көрсет:
1) I=R/U
2) I=U(R+r)
3) I=jS
4) I=U/R
5) I=r+R
99. Өткізгіштің көлденен қимасы арқылы бірлік уақыт ішінде қандай ∆q заряд өтетінін көрсететін физикалық шама:
1) Кернеу
2) Қуат
3) Ток күші
4) Электр энергия
5) Потенциал
100. Электр тоғы дегеніміз:
1) электр өрісінің екі нүктесінің арасындағы кернеу
2) зарядталған бөлшектердің реттелген қозғалысы
3) Өткізгіштің электрлік зарядты жинақтау қабілетін сипаттайтын шама
4) Электр өрісін сипаттайтын шама
5) элктр өрісі тарапынан әскр ететін күш.
Жауаптары:
|
1. 2 2.1 3. 3 4. 1 5. 3 6. 3 7. 2 8. 3 9. 3 10. 4 11. 3 12. 4 13. 1 14. 5 15. 1 16. 3 17. 2 18. 1 19. 2 20. 4 21. 2 22. 3 23. 4 24. 1 25. 2 26. 2 27. 5 28. 1 29. 3 30. 4 31. 3 32. 3 33. 3 34. 2 35. 1 36. 3 37. 2 38. 4 39. 1 40. 2 |
41. 3 42. 3 43. 4 44. 4 45. 1 46. 3 47. 1 48. 1 49. 3 50. 5 51. 3 52. 1 53. 3 54. 4 55. 4 56. 2 57. 3 58. 3 59. 3 60. 4 61. 4 62. 3 63. 4 64. 2 65. 1 66. 4 67. 2 68. 3 69. 5 70. 5 71. 1 72. 1 73. 1 74. 3 75. 1 76. 3 77. 3 78. 3 79. 1 80. 1 |
81. 4 82. 1 83. 2 84. 2 85. 1 86. 5 87. 5 88. 4 89. 1 90. 1 91. 4 92. 1 93. 4 94. 2 95. 3 96. 1 97. 4 98. 4 99. 3 100.2 |